Ευγέν Βίγκνερ: Ο Θρύλος της Κβαντομηχανικής και της Φυσικής

Εισαγωγή

Ο Ευγέν Βίγκνερ (Eugene Wigner) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους φυσικούς του 20ού αιώνα, με μια καριέρα που άφησε ανεξίτηλο στίγμα στον τομέα της θεωρητικής φυσικής, των μαθηματικών και της φιλοσοφίας της επιστήμης. Γεννημένος στην Ουγγαρία, ο Βίγκνερ ήταν συμμαθητής και φίλος μεγάλων επιστημόνων όπως ο Τζον φον Νόιμαν και ο Έντβαρν Τέλερ, ενώ η συνεισφορά του κυμαίνεται από την κβαντομηχανική έως την πυρηνική φυσική. Αυτό το άρθρο εξετάζει τη ζωή, το έργο και την κληρονομιά αυτού του διαπρεπούς επιστήμονα.

Η Πρώιμη Ζωή και Εκπαίδευση

Τα Παιδικά Χρόνια στην Ουγγαρία

Ο Ευγέν Βίγκνερ (πραγματικό όνομα Βίγκνερ Γενγιένε) γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1902 στη Βουδαπέστη, τότε μέρος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Μεγαλώνοντας σε μια ευημερούσα εβραϊκή οικογένεια, ο Βίγκνερ έδειξε από νωρίς εξαιρετικές μαθηματικές ικανότητες. Σε ηλικία μόλις 11 ετών, άρχισε να ενδιαφέρεται βαθιά για τη φυσική και τα μαθηματικά, μελετώντας προχωρημένα θέματα πέρα από τα σχολικά βιβλία.

Σπουδές και Σχέση με Άλλους Μεγάλους Επιστήμονες

Το 1920, εγγράφηκε στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης, όπου σπούδασε χημική μηχανική. Ωστόσο, η αγάπη του για τα μαθηματικά και τη φυσική τον οδήγησε να παρακολουθήσει μαθήματα και σε αυτούς τους τομείς. Εκεί, γνώρισε τον Τζον φον Νόιμαν, έναν άλλο μελλοντικό γίγαντα των μαθηματικών και της επιστήμης υπολογιστών, με τον οποίο ανέπτυξε μια διαρκή φιλία και επαγγελματική συνεργασία.

Το 1921, ο Βίγκνερ μετακόμισε στη Γερμανία για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου εργάστηκε υπό την επίβλεψη του διάσημου φυσικού Μαξ Μπορν. Μετά την αποφοίτησή του, ξεκίνησε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, όπου συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα όπως ο Ντάβιντ Χίλμπερτ και ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ.

Η Συνεισφορά στην Κβαντομηχανική

Ο Ρόλος του στην Ανάπτυξη της Κβαντικής Θεωρίας

Ο Βίγκνερ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη θεμελίωση της σύγχρονης κβαντομηχανικής. Μια από τις πιο σημαντικές συνεισφορές του ήταν η εισαγωγή της θεωρίας των συμμετριών στην κβαντομηχανική, η οποία άλλαξε ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τις φυσικές διεργασίες. Το 1927, διατύπωσε την αρχή της αναλλοίωτης συνάρτησης κάτω από μετασχηματισμούς συμμετρίας, γνωστή σήμερα ως «Κανόνες του Βίγκνερ».

Το «Παράδοξο του Βίγκνερ» και η Φιλοσοφία της Κβαντικής Φυσικής

Εκτός από τις τεχνικές του συνεισφορές, ο Βίγκνερ ανέπτυξε και φιλοσοφικές απόψεις σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας στην κβαντική φυσική. Το γνωστό «Παράδοξο του Βίγκνερ», που αφορά τον ρόλο της συνείδησης στην κβαντική μέτρηση, προκάλεσε έντονες συζητήσεις ανάμεσα σε φυσικούς και φιλοσόφους. Ο Βίγκνερ υποστήριζε ότι η συνείδηση ενός παρατηρητή μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα ενός κβαντικού πειράματος, μια ιδέα που παραμένει αμφιλεγόμενη μέχρι σήμερα.

Η Μετανάστευση στις Ηνωμένες Πολιτείες και η Πυρηνική Έρευνα

Η Μετακόμιση στην Αμερική και η Δουλειά στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον

Το 1930, λόγω της ανόδου του ναζισμού στην Ευρώπη, ο Βίγκνερ μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου δέχτηκε μια θέση στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Εκεί, συνέχισε να εργάζεται πάνω στη θεωρητική φυσική και άρχισε να συνεργάζεται με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ.

Η Συμμετοχή στο Πρόγραμμα Μανχάταν

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βίγκνερ συμμετείχε ενεργά στο Πρόγραμμα Μανχάταν, το ερευνητικό πρόγραμμα που οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης ατομικής βόμβας. Παρόλο που αργότερα εξέφρασε τύψεις για τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας σε πολεμικά εφόδια, η συνεισφορά του ήταν κρίσιμη στην κατασκευή των πρώτων πυρηνικών αντιδραστήρων. Μετά τον πόλεμο, συνέχισε να εργάζεται στον τομέα της πυρηνικής φυσικής, ενθαρρύνοντας την ειρηνική αξιοποίηση της ατομικής ενέργειας.

Βραβεία και Διακρίσεις

Ο Βίγκνερ έλαβε πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Το 1963, του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής για τη συνεισφορά του στη θεωρία των ατομικών πυρήνων και των στοιχειωδών σωματιδίων, ιδιαίτερα για την ανακάλυψη των θεμελιωδών αρχών της συμμετρίας. Επιπλέον, ήταν μέλος πολλών ακαδημαϊκών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

Προσωπική Ζωή και Φιλοσοφικές Απόψεις

Παρά το επιστημονικό του μεγαλείο, ο Βίγκνερ ήταν ένας ταπεινός και εσωστρεφής άνθρωπος. Παντρεύτηκε δύο φορές και είχε δύο παιδιά. Εκτός από τη φυσική, ενδιαφερόταν βαθιά για τη φιλοσοφία και τη θρησκεία, πιστεύοντας ότι η επιστήμη και η πνευματικότητα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά. Πέθανε στις 1 Ιανουαρίου 1995 στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια επιστημονική και πνευματική κληρονομιά.

Συμπεράσματα της Πρώτης Μέρας

Αυτό το πρώτο μέρος του άρθρου εξέτασε την πρώιμη ζωή, τις σπουδές και τις κύριες επιστημονικές συνεισφορές του Ευγέν Βίγκνερ. Στο επόμενο μέρος, θα διερευνήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τις θεωρίες του, τις επιπτώσεις της έρευνάς του στη σύγχρονη επιστήμη και την κληρονομιά που άφησε στις επόμενες γενιές επιστημόνων.

Η Συστηματική Επιστημονική Συνεισφορά του Ευγέν Βίγκνερ

Η Θεωρία των Συμμετριών στην Κβαντική Φυσική

Μία από τις πιο κύριες συνεισφορές του Βίγκνερ στην επιστήμη ήταν η εφαρμογή της θεωρίας των ομάδων στη μελαντική φυσική. Οι «Κανόνες του Βίγκνερ» στη θεωρία των συμμετριών αποτέλεσαν τη βάση για την κατανόηση των νόμων διατήρησης σε κβαντικά συστήματα. Η ιδέα ότι οι φυσικοί νόμοι παραμένουν αναλλοίωτοι υπό συγκεκριμένους μετασχηματισμούς (π.χ. στροφές, μετατοπίσεις) επανάστασε τη θεωρητική φυσική και μπορεί να θεωρηθεί μια από τις πιο σημαντικές μαθηματικές δομές της σύγχρονης επιστήμης.

Η Συνάρτηση Κβαντικής Κατάστασης του Βίγκνερ

Στα τελευταία του χρόνια, ο Βίγκνερ επέκτεινε την κβαντική θεωρία μέσω της συνάρτησης κατανομής Wigner, μιας μαθηματικής περιγραφής που συνδυάζει την κλασική και την κβαντική μηχανική. Αυτή η συνάρτηση επιτρέπει την αναπαράσταση κβαντικών καταστάσεων σε φασικό χώρο και χρησιμοποιείται ευρέως σε θέματα όπως η κβαντική οπτική, η πληροφορική και ακόμη και η βιοφυσική.

Εργασία στην Πυρηνική Φυσική και Εφαρμογές

Ο Ρόλος του στη Θεωρία των Πυρήνων

Εκτός από την κβαντική θεωρία, ο Βίγκνερ συνέβαλε σημαντικά στην πυρηνική φυσική. Συνέγραψε μαζί με τον Γκρέγκορ Μπράιτ τη θεωρία Breit-Wigner, η οποία περιγράφει το σχήμα των πυρηνικών συντονισμών. Αυτή η θεωρία αποτέλεσε θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη της πυρηνικής φασματοσκοπίας και τις εφαρμογές της σε πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Συνεισφορά στο Πρόγραμμα Μανχάταν και την Ατομική Ενέργεια

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βίγκνερ εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Μανχάταν ως ειδικός στη θεωρία πυρηνικών αντιδραστήρων. Αν και αργότερα εξέφρασε δημόσια τη διαφωνία του για τη στρατιωτική χρήση της ατομικής ενέργειας, η έρευνά του στη σχεδίαση του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα (Chicago Pile-1) ήταν καθοριστική. Αργότερα, έγραψε εργασίες για την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας στη παραγωγή ηλεκτρισμού.

Οι Φιλοσοφικές και Ηθικές Ανησυχίες του Βίγκνερ

Η Σκέψη του για την Επιστήμη και την Ανθρωπότητα

Ο Βίγκνερ δεν περιορίστηκε ποτέ στη στενή θεωρητική έρευνα. Η δουλειά του επηρεάστηκε βαθιά από φιλοσοφικές ερωτήσεις σχετικά με την επιστημονική μέθοδο, τις ηθικές επιπτώσεις της τεχνολογίας και τη σχέση φυσικής και συνείδησης. Στα έργα του όπως «The Unreasonable Effectiveness of Mathematics in the Natural Sciences» (1960) εξέφρασε την έκπληξή του για το πώς τα μαθηματικά μπορούν να περιγράψουν με τόση ακρίβεια τον φυσικό κόσμο.

Η Θέση του για την Πυρηνική Αποστράτευση

Μετά τον πόλεμο, ο Βίγκνερ έγραψε και μίλησε κατά της εξέλιξης πυρηνικών όπλων. Πίστευε ότι οι επιστήμονες είχαν ηθική ευθύνη να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους για το κοινό καλό. Τη δεκαετία του 1950 υποστήριξε την ίδρυση διεθνών οργανισμών για τον έλεγχο της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων και τη χρήση της ατομικής ενέργειας για ιατρικούς και ενεργειακούς σκοπούς.

Ακαδημαϊκή Κληρονομιά και Επιρροή

Οι Μαθητές του και η Σχολή του Βίγκνερ

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, ο Βίγκνερ μέντορας πολλών διαπρεπών επιστημόνων, όπως ο Φρέντερικ Σέιτζερ και ο Λέον Λέντερμαν. Η προσέγγισή του στη διδασκαλία χαρακτηριζόταν από εμβάθυνση στις θεωρητικές αρχές και την προτροπή των φοιτητών να ανακαλύπτουν τις δικές τους λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα.

Η Επίδρασή του στη Σύγχρονη Φυσική

Οι ιδέες του Βίγκνερ εξακολουθούν να επηρεάζουν τη φυσική και τα μαθηματικά στον 21ο αιώνα. Θεωρίες όπως η κβαντική πληροφορική, η θεωρία συντονισμών και οι εφαρμογές της συμμετρίας στη φυσική των σωματιδίων χρησιμοποιούν έννοιες που διαμόρφωσε ο ίδιος. Ακόμη και στη φιλοσοφία της επιστήμης, το ερώτημα για τη σχέση συνείδησης και φυσικής πραγματικότητας παραμένει ένα αποδεκτό πεδίο έρευνας χάρη στην πρωτότυπη δουλειά του.

Μικροπραγματείες και Συνεισφορές σε Άλλους Τομείς

Εργασίες στη Μαθηματική Φυσική

Εκτός από τις κύριες θεωρίες του, ο Βίγκνερ συνέγραψε πολλές μικροπραγματείες σε θέματα όπως η θεωρία πιθανοτήτων, η στηστική μηχανική και η θεωρία των πράξεων σε μη αντιμεταθετικούς χώρους. Μερικές από αυτές τις εργασίες αποδείχθηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες σε τομείς όπως οι κβαντικοί υπολογισμοί και η φυσική των υλικών.

Η Συμμετοχή του σε Επιστημονικές Επιτροπές

Αργότερα στη ζωή του, ο Βίγκνερ συμμετείχε ενεργά σε επιστημονικές επιτροπές που αφορούσαν την εκπαίδευση, την τεχνολογική πολιτική και την ηθική της έρευνας. Εκλέχτηκε πρόεδρος της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας (APS) το 1955 και ήταν υποστηρικτής της διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας, ιδιαίτερα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ο Βίγκνερ ως Συγγραφέας και Διάνοια

Ο Βίγκνερ έγραψε πολλά βιβλία τόσο για ειδικούς όσο και για το γενικό κοινό. Μεταξύ των πιο γνωστών του έργων είναι τα «Symmetries and Reflections» (1967) και «The Recollections of Eugene P. Wigner» (1992), στα οποία εξέθεσε όχι μόνο την επιστημονική του σκέψη, αλλά και τις προσωπικές αναλογίσεις για τη ζωή, την επιστήμη και την ανθρωπότητα.

Προοπτική για το Μέλλον της Έρευνας

Στο τέλος της καριέρας του, ο Βίγκνερ επέμεινε στην ανάγκη για νέες θεωρίες που θα ενοποιούσαν τη γενική θεωρία της σχετικότητας με την κβαντομηχανική. Πίστευε ότι η μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα θα ήταν η ανάπτυξη μιας «θεωρίας των πάντων» που θα συνδύαζε τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης.

Συντόμευση για το Τελικό Μέρος

Σε αυτό το δεύτερο μέρος, εξετάσαμε τις θεωρητικές και φιλοσοφικές συνεισφορές του Βίγκνερ, καθώς και την επίδρασή του στη σύγχρονη φυσική. Στο επόμενο και τελικό μέρος, θα διερευνήσουμε την κληρονομιά του, τις μεταγενέστερες εξελίξεις που προέκυψαν από τις ιδέες του και την αξία των έργων του για τις μελλοντικές γενιές επιστημόνων.

Η Επιστημονική Κληρονομιά του Ευγέν Βίγκνερ στον 21ο Αιώνα

Η Συνεχιζόμενη Επίδραση στις Σύγχρονες Έρευνες

Οι ιδέες του Βίγκνερ εξακολουθούν να διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε θεμελιώδη προβλήματα στη φυσική. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή των αρχών συμμετρίας στη φυσική υψηλών ενεργειών και στην κβαντική θεωρία πεδίου αποτελεί άμεση συνέχεια της εργασίας του. Στο CERN, για παράδειγμα, η αναζήτηση νέων σωματιδίων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις μαθηματικές αρχές που διατύπωσε ο Βίγκνερ στις αρχές του 20ού αιώνα.

Η Συνάρτηση Wigner στη Σύγχρονη Τεχνολογία

Η συνάρτηση κατανομής Wigner έχει βρει εφαρμογές σε αναπάντεχους τομείς:

• 
  
• Στην κβαντική πληροφορική, ως εργαλείο ανάλυσης κβαντικών καταστάσεων
  
• Στη βιοϊατρική απεικόνιση, για τη βελτίωση της ανάλυσης MRI
  
• Στην οπτοηλεκτρονική, για τη σχεδίαση νέων ημιαγωγών
  

Οι Διαχρονικές Φιλοσοφικές Ερωτήσεις

Το Παράδοξο της Συνείδησης: Μια Σύγχρονη Ερμηνεία

Το περίφημο «Παράδοξο του Βίγκνερ» συνεχίζει να προκαλεί έντονες συζητήσεις μεταξύ φυσικών και φιλοσόφων. Στο πλαίσιο της σύγχρονης κβαντικής βιολογίας, κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ιδέα της συνείδησης ως παραγόντα στη κβαντική μέτρηση μπορεί να εξηγήσει φαινόμενα όπως η φωτοσύνθεση ή ακόμα και τη λειτουργία της ανθρώπινης συνείδησης.

Η Μη Εύλογη Αποτελεσματικότητα των Μαθηματικών

Το δοκίμιο του Βίγκνερ του 1960 παραμένει πρωτοποριακό στην επιστημολογία. Στον 21ο αιώνα, το φαινόμενο αυτό γίνεται ακόμα πιο εμφανές με τα εξής παραδείγματα:

• 
  
• Η χρήση θεωριών ομάδων στην κρυπτογραφία
  
• Η εφαρμογή μιγαδικών αριθμών στις τηλεπικοινωνίες
  
• Η προσομοίωση κβαντικών συστημάτων με χρήση αφηρημένων αλγεβρικών δομών
  

Βραβεία και Αναγνώριση Μεταθανάτια

Ονομαστικές Διακρίσεις και Τιμητικές Διαλέξεις

Μετά το θάνατό του, το όνομα του Βίγκνερ έχει τιμηθεί με πολλούς τρόπους:

• 
  
• Το βραβείο Eugene P. Wigner από την Αμερικανική Φυσική Εταιρεία
  
• Το Wigner Medal από την Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών
  
• Η Wigner Lecture στα Εθνικά Εργαστήρια Oak Ridge
  

Μνημειακές Εκδηλώσεις και Συμπόσια

Στα 25 χρόνια από το θάνατό του (2020), οργανώθηκαν ειδικά συμπόσια στη Βουδαπέστη, το Πρίνστον και το Βερολίνο για να τιμήσουν τη συνεισφορά του. Το 2022, το Πανεπιστήμιο του Τέξας καθιέρωσε ετήσια διάλεξη στη μνήμη του που εξετάζει τη σχέση μαθηματικών και φυσικής επιστήμης.

Ο Βίγκνερ ως Πρότυπο για Νέους Επιστήμονες

Διδακτικά Μαθήματα από τη Ζωή και το Έργο του

Η προσέγγιση του Βίγκνερ στην επιστήμη προσφέρει πολλά διδακτικά στοιχεία για τις νέες γενιές:

• 
  
• Η σημασία της συστηματικής μαθηματικής σκέψης
  
• Η κριτική σχέση με τις εφαρμογές της επιστήμης
  
• Η μελέτη και διασύνδεση διαφορετικών επιστημονικών πεδίων
  

Ο Άνθρωπος Πίσω από τον Επιστήμονα

Παρόλο που ήταν ένας από τους σπουδαιότερους φυσικούς του αιώνα του, οι συναδέλφοι θυμούνται τον Βίγκνερ ως έναν ταπεινό και ευγενικό άνθρωπο. Οι ιστορίες για την καλοσύνη του προς φοιτητές και την ανιδιοτελή υποστήριξή του σε νεότερους ερευνητές παραμένουν παρορμητικές για τους σύγχρονους ακαδημαϊκούς.

Το Άφθαρτο Πνευματικό Κτήμα

Οι Σημαντικότερες Δημοσιεύσεις και Βιβλία

Μια επιλογή από τα πιο σημαντικά έργα του Βίγκνερ που παραμένουν σχετικά:

• 
  
• Group Theory and Its Application to the Quantum Mechanics of Atomic Spectra (1931) - Το κλασικό εγχειρίδιο συμμετρίας
  
• Symmetries and Reflections (1967) - Η φιλοσοφία της φυσικής
  
• The Recollections of Eugene P. Wigner (1992) - Βαθιά προσωπική αυτοβιογραφία
  

Αρχειακές Πηγές και Ψηφιακή Κληρονομιά

Το μεγαλύτερο μέρος των χειρογράφων και επιστημονικών σημειώσεων του Βίγκνερ βρίσκεται:

• 
  
• Στη Βιβλιοθήκη του Πρίνστον
  
• Στο Αρχείο της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών
  
• Σε ψηφιακή μορφή στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ
  

Μελλοντικές Εξελίξεις και Ανοιχτά Ερωτήματα

Οι Ιδέες του Βίγκνερ σε Νέα Πεδία

Πολλά από τα ανοικτά προβλήματα που αντιμετώπισε ο Βίγκνερ εξακολουθούν να διερευνώνται:

• 
  
• Η εφαρμογή της θεωρίας συμμετρίας στην κβαντική βαρύτητα
  
• Ο ρόλος της πληροφορίας στις κβαντικές μεταβάσεις
  
• Η φύση της αιτιότητας σε κβαντικά συστήματα
  

Η Προοπτική για Νέες Ανακάλυψεις

Οι σύγχρονοι φυσικοί πιστεύουν ότι πολλές από τις ιδέες του Βίγκνερ μπορεί να αποκτήσουν νέο ίδρυμα με την ανάπτυξη της κβαντικής τεχνολογίας. Ειδικά στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών, οι αρχές συμμετρίας και οι διαφορετικές αναπαραστάσεις κβαντικών καταστάσεων φαίνεται να θα παίξουν κλειστό ρόλο.

Επίλογος: Μια Κληρονομιά που Διαρκεί

Ο Ευγέν Βίγκνερ ήταν όχι μόνο ένας μεγάλος επιστήμονας, αλλά και ένας διανοητής που κατάφερε να συνδέσει βαθιά μαθηματικά με φιλοσοφικά ερωτήματα για τη φύση της πραγματικότητας. Οι συνεισφορές του εξακολουθούν να διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον φυσικό κόσμο, ενώ η ηθική του στάση παραμένει παράδειγμα για την επιστημονική κοινότητα.

Από τη Βουδαπέστη του 1902 στο Πρίνστον του 1995, η ζωή του Βίγκνερ αποτελεί μια μοναδική πορεία διανθισμένη με επιστημονικές ανακαλύψεις, ηθικές αναστολές και μια βαθιά πίστη στη δύναμη της ανθρώπινης σκέψης. Καθώς ο 21ος αιώνας ξετυλίγεται, το έργο του φαίνεται να αποκτά συνεχώς νέες διαστάσεις, επιβεβαιώνοντας ότι η πραγματικά μεγάλη επιστήμη δεν έχει ημερομηνία λήξης.